GIRÊSPÎ- Bajarê Girê Spî di navbera salên 2011- 2015‘an de serdemeke tarî, di bin dagirkeriya terora DAIŞ‘ê jiyan kir. Çeteyan bi destekdayîna dagirkeriya Tirkiyê hemû hewldan kirin da ku şarestaniya herêmê, çand, zimanên vê herêmê bimirînin.
Erdnigarî û demografiya Girê Spî
Herêma Girê Spî di navbera kantonên Kobanê û Cizîrê de cîh digire. Ferehiya herêmê nêzî 10500 km2 ye. Navçeyên Silûk û Eyn Îsa û derdora 500 gundan girêdayî wê ne.
Li rojhilatê wê bajarê Serêkaniyê ku nêzî 100 km. dûr e, li rojava Kantona Kobanê ku derdora 60 km dûr e, li bakûr navçeya Kaniya Xezalan a bajarê Rihayê yê Bakûrê Kurdistanê û li başûrê wê jî parêzgeha Reqayê ku 100 km dûr e heye. Li gorî sîstema Federaliya Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê girêdayî herêma Firatê.
Di navbera Girê Spî û Bakurê Kurdistanê de, deriyê sînor ê bajarê Aqçeyê heye, li beramberi wê ango li aliyê Tirkiyê ve bajarê Aqçe Qele dikeve. Tirkiyê deriyê xwe ji çeteyan re vedikir da ku derbasî Sûriyê bibin.
Li gorî serjimariya Komseriya Bilind a Hilbijartinan a Girê Spî ya sala 2017‘an hejmara niştecihên wê 300 hezar kes in. Li vir 4 pêkhateyên Ereb, Kurd, Tirkumen, Ermen jiyan dikin, piraniya niştecihên wê Ereb in, rêjiya Kurdan ji sedî 35 e.
Girîngiya Girê Spî ji bo DAIŞ û dagirketiya Tirkiyê
Rizgarkirina Girê Spî ji aliyê şervanên YPG û YPJ‘ê ve derbeyeke mezin ji bo çeteyên DAIŞ‘ê bû, ji ber ku rizgarkirina Girê Spî ewlekariya Reqa “Paytexta DAIŞ li Sûriyê” dixe xeteriyê û riya derbaskirina çek û lojîsîkê ku ji Tirkiyê diket destê çeteyan qut dike.
Mebesta dagirkeriya Tirkiyê ew bû ku çeteyên DAIŞ‘ê li Girê Spî mayind bimîn da ku riya di navbera Kantona Cizîrê û Kobanê yên ku piraniya niştecihên wê Kurd in, qut bike, di heman demê de hebûna kurdan û çanda wan tunebe bike, ji bo pêkanîna van armancan di navbera MIT a Tirkiyê û çeteyên DAIŞ‘ê li bajarê Aqçe Qele ya Tirkiyê peymanek hate îmzekirin, ev yek li ser zimanê çeteyê bi navê Îsamedîn Ednan “Ebû Mensûr”ku rêvbertiya deriyê sînor ê Aqçe dikir û ji aliyê YPG‘ê ve hate girtin, hata eşkrekirin.
Tirkiyê ku ji bilî DAIŞ tu heval ji xwe re nedît, li Girê Spî siyasetên tirsandina gel û derxistina tevliheviyê da meşandin, lê bi binketina DAIŞ‘ê de alîkariya Tirkiyê ji bo wan qut bû.
Girîngiya rizgarkirina Girê Spî ji bo gelê Bakurê Sûriyê
Di gel ku herêma Girê Spî xwedî cihekî girîng ji bo çeteyên DAIŞ‘ê û Tirkiyê bû, rizgarkirina wê ji bo gelê Bakurê Sûriyeyê pir girîng e, ji ber ku cihê wê yê statîjîk ku herêmên “Hesekê, Qamişlo, Serêkaniyê, Reqa, Kobanê, Minbic û Helebê dighîne hev din û wekî navenda xurtkirina hevgirtina pêkhateyan dihat dîntin. Bi rizgarkirinê bajar re, gelên herêmên navborî nefesa yekem standin û dagirkeran derbeyên giran xwarin.
Piştî rizgakirinê gef xwarin
Ji piştî rizgarkirina Girê Spî û heta roja îro, dagirketiya Tirkiyê gefan li Girê Spî dixwe.
Roja 26‘ê Sibata 2016‘an de, hêzên dagirkeriya Tirkiyê yên li ser sînor li bajaroka Hemam Tirkumen bi cih bûne, bi armanca ku çeteyên DAIŞ di deriyê sînor derbasî bajarê Girê Spî bikin, herêm topbaran kirin. Roja 27‘ê Sibata heman sale komek çeteyên DAIŞ‘ê êrîşî gelek deverên Girê Spî kirin.
Her wiha, roja 3‘ê Gulana 2016‘an de dagirkeriya Tirkiyê bi çekên giran deriyê sînor dane ber topban. 15‘ê Sibata 2017‘an de balafirên keşfê yên dagirkiya Tirkiyê li ser herêmê geriyan. Paşê leşkerên artêşa Tirk a dagirker bi çekên giran gundê Esaf, Sosik û Til Fender ên rojavayê Girê Spî topbaran kirin. 27‘ê Nîsana 2017‘an de artêşa dagirker dîsa jî bi armanca dagirkirinê êrîşî gundê Sosik kirin.
Welatiyê bi navê Fewaz Hermiya ji Girê Spî ye derbarê zêdegaviyên Tirkiyê dibêje,”Ji dema ku bajarê me rizgar bûye, Erdogan êrîşî me dike. Di dema ku çeteyên DAIŞ‘ê gelê vir dida kuştin Erdogan destek dida wan çeyan. Lê niha piştî ku em ji çeteyan xelas bûn vê carê ew bi destê xwe lê me dide û gulayan li ser me dibarîne. Rexmî van hemûyan jî civaka navdewletî bê deng maye. Mîna ku ew destura êrîşan dide Tirkiyê.”
7‘ê Hizêrana îsal jî top li deriyê sînor ê Aqçe barandin.
Girê Spî rizgar bû, DAIŞ şikest û pîlanên Tirkiyê têk çûn
Bi rizgarkirina Girê Spî pişta DAIŞ şikest, ji ber ku riya ku çek, madeyên lojîstîk, her wiha çeteyên tê re derbas dibûn, qut bû, her wiha hêviyên Tirkiyê û pîlanên wê yên dagirkirina Sûriyê têk çûn. Her wiha rizgarkirina Girê Spî destpêka rizgarkirina bajarê Reqayê “Paytexa DAIŞ” bû.
NC/ Nuda Elefteria
