SILÊMANÎ – Di ser peymana Lozanê re 99 sal derbas bûn, ku di peymana Lozanê de her du parçeyên Rojava û Başûrê Kurdistanê ji Împaratoriya Osmaniyan hatin cudakirin û di bin kontrola her du dewletên Îraq û Sûriyê de hatin dabeş kirin. Piştî parçebûn û dabeşbûna herdu perçeyên dîtir yên Kurdistanê, hêzên dagirker rastî têkoşîn û berxwedaneke bê hempa ya gelê Kurd hatin. Li ser vê bingehê yek ji perçeyên herî biçûk ya Kurdistanê Rojavayê Kurdistanê, li dijî rêjîm û desthildariya BAIS, têkoşînekî bê hempa û bi bedêl hate dayîn. Ew têkoşîna gelê Kurd jî, bi xwe re şoreşek anî. Ji dema avabûna şoreşa Rojavayê Kurdistanê heya roja îro dewleta Tirk ya dagirker, tu carî êrîşên xwe kêm nekirine. Ji ber vê jî plan kirin ku ji bajarê Efrîn, Serê Kaniyê û Girê Spî ve destpê bikin û bi dagirkirina tevahî xaka Rojavayê Kurdistanê re, xwe bigihînin Herêmên Parastina Medyayê. Lê belê hem ji aliyê gelê Kurd û hem jî ji aliyê Gerîlayên Azadiya Kurdistanê ve, li dijî dagirkeriyê bersivên xurt hatin dayîn.
Bi taybet Gerîlayên Azadiya Kurdistanê, bi berxwedana xwe ya dîrokî û destanwarî, rê li ber êrîşên dûr û dirêj ya dagirkeriyê girtin. Planên ku hêzên dagirker ji bo tunekirina gelê Kurd amade dikir, ji aliyê bi berxwedana gerîla re ev plan pûç bû. Ji ber vê jî tevahî gelên azadîxwaz hêviyên xwe ya jiyana azad û serbixwe, bi gerîla ve girêdan e.
Li ser vê bingehê jina ciwan ya ji Başûrê Kurdistanê ku, li hember êrîşên dagirkeriyê ya bi hevkariya PDK’ê li ser tevahî axa Kurdistanê û bi taybet ser Başûrê Kurdistanê tê kirin bi berteke, hêrsa xwe ya li hember dagirkeriyê bi ajansa me re parve kir. Jina ciwan Şenge Rizgar diyar kir ku tu kes bi qasî Kurdekî nikare jiyana wan fêm bike, ji ber vê bang li hemû Kurdan kir ku destê xwe bikin yek û li dijî dagirkeriyê bê deng nemînin.
Bi temamî axaftina Şenge Rizgar ya derbarê êrîşên dagirkeriyê de wiha ye;
“Wekî dizanin Kurdistan parçeyeke herî stratêjîk ya ser rûyê erdê ye, ji ber vê jî di dîrokê de dewletan xwestine dagir bikin, bi sedan car ji bo wê hewldan e. Bê guman gelê Kurd jî di dîrokê de heya niha ji bo ku xwe biparêze bi sedan car şer kiriye. Hemî dewletên hegemon bi tenê an jî bi hev re ji bo dagirkirina Kurdistan hewl dane û dagir jî kirine. Lê belê ciwanên Kurd û gelê Kurd hertim rê li ber van êrîşan girtine. Heman demê de ji bo derxistina dagirkerî ji Kurdistanê têkoşîneke mezin dane meşandin.”
“Wek tê zanîn peymana Lozanê ber bi dawîbûnê ve diçe, ji bo wê jî dewletên hegemon carek din bi hinceta dawî bûyîna peymana Lozanê dixwazin planên xwe bixin merîyetê de û careke din Kurdistanê dagir bikin. Vê planê weke derfetên xwe yên dawiyê pêk tînin, pratîze dikin. Ji ber vê em weke ciwan û çalakvan, divê hemû bi hevre vê planê bi binbixin.”
“Di dîrokê de jî pir zelal tê dîtin ku dewleta Tirk ya dagirker, hertim bi Kurdistanê re mijûl bûye. Niha jî dîsa bi piştgiriya hêzên hegomanîk planek wisa daniye pêşiya xwe ku Başûr û Rojavayê Kurdistanê dagir bike. Pêwîste em ji bîr nekin ku dewletên hegemon hemû di pişt perdê bi hevre ji bo dagirkirina mirovahiyê li hevkirinan dikin. Lê belê dîsa jî Gerîlayên Kurdistanê, gel û ciwanên Kurd bi berxwedana xwe careke din rê li ber planên bi vê rengî girtin, û li pêşiya pêkanîna armancên wan bûn asteng.”
“Destpêkê herkes xwe bi rêxistin bike, ta ku karibe xwe biparêze. Bi taybet aliyê siyasî de xwe bi pêşbixe, ji ber ku hêzên dagirker bi riya siyasî ketine nava axa Başûrê Kurdistanê de. Heman demê de li vê derê dixwazin bi riya şerê taybet tevahî ciwanan ji armanca wan û jiyana wan dûr bixin, bi vê riyê jî dixwazin di Başûr û tevahî Kurdistanê de tevlîheviyan çêbikin. Ji bo wê jî divê êdî em weke ciwan hêza xwe bibînin, yanê divê em ciwan hêza xwe ya mezin ku dikare civakê bi rêve bibe, bibînin. Divê herkes fêm bike ku êdî em nayên dagirkirin, em armanca hêzên hegomanîk û dagirker baş nasbikin. Em nasbikin ku ew dixwazin pêşerojek çawa ji me re ava bikin.”
“Di mala xwe de bi rihetî rûnişkandin, nayê wateya ku welat hatiye rizgarkirin, rizgarkirina welat, tê wateya rizgarkirina hiş û jiyana me ya hatî dagirkirin e. Li ser vê bingehê ez bang li tevahî ciwanan dikim ku ji vê gavê û şûn de ji dagirkeriyê re rê nedin. Ciwanên Kurd ji hêzên din, zêdetir dikare jiyan û rastiya xwe fêm bike. Ji ber vê girînge ku em hemû hêza xwe bikin yek û çalakiyan bi pêşbixînin. Ger em wisa bikin, ne tenê dewleta Tirk ya dagirker, wê tu hêzeke din nikaribe me têk bibe.”
NC// Destîna Qendîl
