NAVENDA NÛÇEYAN –
Ji Dahorandinên Rêberê Gelan Abdullah Ocalan…..
Hîn tê bîra min, em li ber siya mizgeftê bûn. Min vegot, vegot… kalo serê xwe vedigerand. Digot; “kurê min, em weke darên ziwa ne. Ma tu niha me şîn bikî?
Ev yek dibe bîranîna min a yekem û ez hê ji bîra nakim. Di sala 1994’an de helbestvanek hatibû gel min, gotineke min anî bîra min, got ‘di kevir de şînbûna gulê’, yanî ez weke guleke di kevir de şîn hatime, yan jî ez dê bibim.
Ji dara ziwa şînkirin, di parçeyeke kevir de weke gulekê şîn hatin…
Hûn hêrsa me dizanin
Azadî di zaroktiyê de destpê dike. Ji berê ve her min dixwest em bi hev re bimeşin. Di xebat û leyîstokên zarokan de, bûyereke ku herî zêde ez pê dilxweş dibûm, pêşxistina meş û xwepêşandana zarokan bû. Ji bo ku ew leyîstokên tên zanîn ez tiştekî biafirînim, min ji hezar çeman av dida hev. Lê bi hev re. Bi tenê leyîstin nîne. Min gelek leyîstik derdixistin. Bi şev û roj min ew di tevgerê de digirtin. Jixwe di wê aliyê de ez hindekî navdar bûm. Her kesî zarokên xwe vedişartin. Digotin: ‘radestî vî nekin’. Piştre Kemal Burkay jî heman tişt got. Lê hîn wê demê jî yên ku wisa digotin gelek bûn. Ez weke nêçîrvanan li dora malên wan digeriyam. Dîsa digotin, ‘hatiye dê bi hişên zarokên me bilîze.’ Gelek bûn û hindekan zarokên xwe kirin fermanber. Lê ez dê wan dîsa jî bigirim. Heke em rojekê herin gund ew zarokên ku ji me veşartin ez dê bigirim hemberî xwe. Ez ê dîsa bibêjim ‘werin’. Ez dê wan li meydanekê bicivînim û wan fêrî leyîstokan bikim.
Va ye, min bi qasî dixwest nikarî bi zarokan re jî bileyîzim. Azadî nîne. Ya me dixwest ne şer bû, tenê leyîstikeke bi zarokan re bû. Leyîstikên erzan: li çiyayan meş, komkirina pîvokan, komkirina gîha, nêçîra civîkan… hewla me hemû ji bo vê bû.
Me pir kêm dikişandin leyîstokê, niha jî tên.
Min got, azadî di zaroktiyê de destpê dike.
Ez pir li çiyayan dimam.
Tiştên xwarinê min didan hev, nêçîra civîkan dikir… Ya rast zêde civîkên nêçîrê jî nebûn, lê min ewqas kevir diavêtin ku… Bi qasî ku tê bîra min li banî min li çend civîkan da. Wisa min xistin erdê. Xefikên ku min çêdikirin hebûn. Min gelek tivîlk nêçîr dikirin. Bêguman, çar pêncên wan bi hev re nêçîrkirin, serkeftineke mezin bû. Û êdî ew min bi xwe dipijandin. Vê yekê bala zarokan kişand. Li dûv civîkan min ew hetanî dolê dibirin. Û ji wan civîkan min her parçeyek dida yekî.
Ew dik hîn di bîra min de ye. Piştî ku min ew civîk nêçîr kirin min xistibûn nava kirasê xwe. Bi çar çavan min çavdêriya der û dora xwe dikir. Ji ber ku dewlemendiyeke mezin di berîka min de heye! Dikarîbûn ji min bigirin. Yek hema hindekî bibêje ‘were’ ez dê hema xwe biavêjim, derfeta girtina min nîne. Min wisa di dilê xwe re derbas dikir: “ne malbat, ne gundî dê min negirin… Ez dê weke zanîna xwe van civîkan bipêjim…”
Li pêşiya gundê me darek hebû. Me jê re digot tavî, yanî dara tavê. Dareke gelekî mezin bû. Belkî jî temenê wê sed salî bû. Di germa havînê de ez her dem diçûm bin siya vê darê. Bi qasî ku min dinasî wisa sê darên tavî hebûn. Her sê jî hîn ji bo min pîroz in.
Ez li siya yekê ji wan bûm. Wisa germa havînê jî lê dida. Digotin ‘teknîk tê’, ‘li avê digeriyan’. Bêguman dilopeke av ji bo min balkêşiyeke awarte bû.
Heta hindekî ji wir wêdetir, cihekî weke şikeftokan hebû. Min navê wê ji bîr kiriye. Di biniya wir de dilop bi dilop av kom dibû. Di germa havînê de satilek av heye. Gihiştina wê, bêguman dîsa balkêşiyeke awarte bû. Min xwe dirêj dikir, pir bi zehmetî di nava şîkêran de wisa min xwe dikemişand, dema devê min bi wê avê diket, min dilxweşiyeke mezin hîs dikir. Ew av hîn bi hemû zelaliya xwe di bîra min de ye, va ye armanceke wisa ye. Piştî min ew teknîk jî dît, pêwîstiya li ser zêdekirina têgeha welat min wiha dît: li dijberî ev hişkahiya mezin mirov dikare çi bike? Gelo ev li kîjan aliyê gundê me ye? Ma av li dolê ye? Çawa dikare were meydana ev zeviyê hanê?
Erê, hindek avên dîtirê jî hebûn
Lêgerîna avê girîng bû.
Wê demê av dikirin kûpan û ez ji paleyê dihatim. Dema di germa nîvro de me wisa xwe diavêt, hemû armanca me wisa vexwarina taseke av ji kûp bû. Ma te digot tas çibû? Tiştekî ku biniya wî zingar girtiye. Dîsa av misoger nîv bi nîv tije toz e. Lê hindekî di kûp de cemidiye. Te digot qey cîhan dibû ya me. Piştî wê jî em rûdiniştin. Dîsa me gêrmiya savarê ya tahmxweş dixwar. Ew gêrmiya dayika xwe ez gelekî diecibînim, ez bawer im hîn kesekî ku wisa gêrmiyê çêbike nîne, yan jî wê demê bi min wisa dihat.
Jiyan ew bû: tasek av, pariyek gêrmî
Dîsa me curn digot. Dema mirov wateya xistina serê xwe ya nava curn û vexwarina avê nizanibe; bi çawabûyîna axên ziwa û çawaniya zindîkirina xeyala wê jî nizane. Dîsa bêyî ku di nava xwîn û xwêdanê de mirov palê neke, tama xweşiya gêrmiyê jî nayê fêmkirin.
…
Hevalbendiyên min ên jêneveger hebûn. Li gor vê hevalên kedê yên baş bûn. Bi hev re baş nêçîrkirin, dîsa bi maran re eleqedarbûyîn, ji dolan xweş derketina girên bilind û di vê mijarê de zanîna wan a bi min re tiştên giranbiha bûn.
Hîn tê bîra min
Her tişt tê bîra min hemû rêkên ez tê re meşiya me, hemû kesên derketine pêşberî min. Em ji mala me bigrin, malên mirovan, dîsa coşên leyîstokan, lêgerînên nan û lêgerîna dibistanê… pir balkêş e; baxçeyeke ji darê fistiq û zeytûnan hebû. Çûyîna me ya dibistana seretayî di rojevê de bû. Hewayeke wisa çêbûye ku dibêjin hûn dikarin herin dibistanê yan jî ihtimala çûyînê heye. Ber bi payîzê em diçin. Wê demê dema min destên xwe sparte ew dara zeytûnê ez wisa hizirîm “gelo ev mamoste şêr in, piling in, gur in? Dê çi ji min bikin.” Wê demê rastiya mamostetiyê min wisa fêm dikir: “ev dikarin çi ji min bikin? Kî ne ev?” û tu hîn neçûyî dibistanê, tu tiştekî nizanî, bi taybet jî tu tirkî nizanî…
Ez hesas bûm. Cîranekî me hebû, kesekî ez lê baldar bûm, ji min mezintir bû. Xwedî çekeke Qeredaxî ya ku ji sedsala 19’emîn mayî bû, bostek dirêjiya wê hêbû. Destpêkê saçmeyên wê dadigirt pişt re barûta wê û wisa diteqand. Ew çek jî hîn di bîra min de ye, yekemîn çeka min nas kiribû.
Pînek (koxa mirîşkan) hebû. Pir caran mar dikete vê pînê. Wisa marên reş bûn. Tam ji keviya dîwarê me û cîranan derdiketin. Bêguman ez dê bi mar re mijûlbûma. Ji bo mar ez dibêjim cîranê xwe “dê ka were ji bo mar wê amrazê bi kar bîne”. Lê cîranê me ez zikreşî kirim. Nîv demjimêrê wisa tetik radike li bendê disekine, disekine û disekine… min got ‘ev çi amraz e2 li gor dilê min bi têrahî neteqand. Min got, ‘em zikreşî kirin’. Lê her dem jî li ser wî bû. Ji bo wî ev nîşana hêzê bû.
Me zêde wate neda çeka wî, lê hîn tê bîra min. Erê, wê çekê ew bihêz dikir, ji bo wî avantajek bû. Ji wê pînê jî marên wisa derdiketin. Di dîwarên malên me de hêlînên kevokan hebûn. Dema mar derdiket û xwe nîşanî me dikir em gelek peroşmend dibûn. Em derdiketin jor, me kevir radikirin, silum dianî. Ma dê tu bi çi li mar bixî? Ew şerekî pir rişt (cidî) bû. Ketiye pînê çend cêlik xistine zikê xwe. Dîsa di çavê diduyê malê de mar heye. Yanî ev di nava malê de ne. Tu di heman cihî de radizî. Ev tê wateya hawirdoreke pir rişt û xeternak. Vaye me dixwest em bikujin. Lê em zêde bibandor nebûn.
Piştî wê her ku çû me kuştina maran bi ser xist.
Azweriya kuştina mar her ku çû vegeriya rastiyê.
Dê berdewam bike….
