HABER MERKEZİ- Nazım Bilgin’in Kaleminden
Türkiye Devrimci Gençlik Hareketi
“Gençlik varsa, devrim mümkündür” denir. Çünkü gençlik toplumun dinamik, değiştiren, dönüştüren gücü, disipline edilmemiş, entegre edilmesi zor, sistemle uyuşmayan, toplumsal gerçekliği en fazla sorgulayan bir bilince sahiptir. Sorgulayan bilinç inşa etme kabiliyeti olan bilinçtir. Çünkü arayışın nihayetinde yaratım olduğu kadar inşa etmek de vardır.
Toplumsal tarihin dönüşüm süreçlerinde gençlik, sürekli ve kesintisiz bir şekilde önemli bir rol üstlenmiştir. Bu dönüşümlerin en radikal ve köklü olanı, devrimlerdir. Devrimci gençlik, yalnızca mevcut düzene karşı çıkan bir tepki değil; aynı zamanda yeni bir toplumsal düzenin inşa edilmesi yönünde aktif bir özne olarak ortaya çıkar.
Devrimci gençlik, mevcut sistemin baskıcı, adaletsiz ve eşitsiz yapılarına karşı mücadele eden, toplumsal değişime öncülük eden bir yapıdır. Bu gençlik, sadece eleştiren değil, aynı zamanda pratiği ve eylemini de üstlenen bir harekettir. Marksist-Leninist gelenekte, gençlik “devrimin öncü gücü” olarak görülür. Önder Apo ise bunu, “genç başladık, genç bitireceğiz” söylemiyle felsefik bir çıkışa dönüştürür.
Devrimci gençlik hareketlerinin tarihi açısından 20. yüzyılın başları ve özelde 1968 Kuşağı, en önemli örnekleri teşkil eder. Fransa, Almanya, ABD ve Türkiye gibi ülkelerde gençlik, savaş karşıtı, kapitalizm karşıtı ve özgürlükçü hareketlerde öncü rol üstlenmiştir. Türkiye’de Deniz Gezmiş, Mahir Çayan gibi öncüler, devrimci gençliğin simgesi haline gelmiştir. Bu figürler sadece bir dönemi değil, bir mücadele ruhunu da temsil eder.
Devrimci gençlik hareketleri çoğunlukla sosyalist ve anarşist ideolojiler etrafında şekillenmiştir. Kapitalist Modernitenin yarattığı sömürü düzenine, emperyalizme ve otoriter rejimlere karşı çıkan bu gençlik hareketleri, alternatif olarak halkçı, eşitlikçi ve özgürlükçü bir toplumun inşasına girişmişlerdir. Eğitimden ekonomiye, politikadan sanata, askeri çalışmalardan ideolojik öcülüğe kadar bir çok alanda teorik ve politik bir muhtevaya sahip olmuştur. Tarih boyunca gençlik teoriyi pratiğe dönüştürme çabasında olmuştur.
Türkiye’nin modern siyasal tarihinde gençlik hareketleri, birçok dönemde toplumsal muhalefetin ön saflarında yer almıştır. Özellikle 1960’lardan itibaren şekillenen devrimci gençlik, yalnızca bir tepkisellik değil; bir ideoloji, bir mücadele çizgisi ve alternatif bir gelecek tahayyülü olarak da varlık göstermiştir.
27 Mayıs 1960 darbesi sonrasında üniversitelerdeki politik tartışma alanları dahada gelişmiştir. Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF) çatısı altında örgütlenen gençlik, hızla anti-emperyalist, anti-kapitalist ve sosyalist çizgiye yönelmiştir. Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) yükselişiyle birlikte Marksist düşünce, gençlik içerisinde yaygınlaşmıştır.
1968 hareketi, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de üniversitelerde, sokaklarda, meydanlarda yankı bulmuştur. 6. Filo’ya karşı düzenlenen eylemler, devrimci gençliğin emperyalizme karşı net bir duruş sergilediği önemli bir kırılma noktası olmuştur.
1970’li yıllar ise, devrimci gençliğin sadece fikirsel değil, aynı zamanda pratik olarak da mücadeleye yoğunlaştığı bir dönemdir. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan gibi isimler, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) çatısı altında silahlı mücadeleyi savunmuş; Mahir Çayan liderliğindeki Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C), İbrahim Kaypakkaya’nın kurduğu Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist (TKP/ML) ve partimiz PKK gibi örgütler bu dönemde şekillenmiştir.
Bu dönemin gençliği, devrimci mücadele uğruna yaşamlarını ortaya koymuş; üniversiteler, fabrikalar ve gecekondu mahallelerinde örgütlenmiş; halkla bağ kurma ve sosyalist devrim idealiyle hareket etmiştir.
12 Eylül 1980 darbesi, Türkiye devrimci gençliği için büyük bir kırılma olmuştur. On binlerce genç gözaltına alınmış, işkenceden geçirilmiş, cezaevlerine kapatılmış ve siyasi faaliyetler yasaklanmıştır. Bu baskı ortamı, sadece devrimci örgütlenmeleri değil, gençliğin politikleşmesini de büyük ölçüde bastırmıştır. Ancak bu dönem, aynı zamanda cezaevlerinde yaşanan direnişler ve teorik-politik üretimlerin geliştiği bir dönem olarak da hatırlanmalıdır.
1990’larda sol gençlik, Kürt hareketi, feminist hareket ve öğrenci hareketleriyle daha çok temas kurmaya başlamıştır. Gençlik, kimlik mücadelesi, üniversite özerkliği, harç protestoları gibi alanlarda yeniden aktifleşmiştir. ÖDP, SDP, EMEP gibi sol partilerle ilişkilenen gençlik örgütlenmeleri, sokakta ve üniversitelerde tekrar varlık göstermiştir.
2000’li yıllarda neoliberal politikaların üniversitelerde yarattığı ticarileşmeye karşı yürütülen üniversite karşıtı hareketler, YÖK protestoları ve parasız eğitim talepleri, devrimci gençliğin yeni mücadele alanlarını şekillendirmiştir.
2013 Gezi Direnişi, yeni kuşak gençliğin radikalleşmesinde dönüm noktası olmuştur. Otoriterleşen AKP rejimine karşı öfke, adalet, özgürlük ve eşitlik talepleriyle buluşmuştur. Sosyalist, anarşist, feminist ve ekolojist çizgilerin harmanlandığı bu hareket, devrimci gençliğin biçimsel olarak daha esnek, fakat öz itibarıyla yine sistem karşıtı ve halkçı bir karaktere büründüğünü göstermiştir.
Türkiye devrimci gençliği, baskı dönemlerinde sindirilmiş gibi görünse de her zaman bir direniş potansiyelini içinde barındırmıştır. 1968’den Gezi’ye, THKO’dan bugünün gençlik kolektiflerine kadar uzanan çizgi, yalnızca bir tarih değil; aynı zamanda bir umut ve direniş hafızasıdır. Bu gençlik, geçmişin mirasını taşıyarak, bugünün mücadelelerinde yeniden doğmakta; başka bir Türkiye mümkün diyerek sözünü sürdürmektedir.
Apocu Gençlik Hareketi
1970’lerden bu yana Kürt özgürlük mücadelesinin şekillendirici unsurlarından biri olan Apocu gençlik, yalnızca bir politik kimlik değil, aynı zamanda bir örgütlenme ve mücadele biçimi olarak ortaya çıkmıştır. Önder Apo’nun düşünsel önderliği çerçevesinde şekillenen bu gençlik hareketi, Kürt ulusal mücadelesinde öncü rol oynamış, zamanla toplumsal, kültürel ve ideolojik alanlarda da güçlü etkiler yaratmıştır.
1970’li yıllarda Türkiye’de sosyalist hareketin yükselişiyle birlikte, Kürt gençliği de bu mücadele içinde yer almaya başlamıştır. Ancak mevcut sol yapıların Kürt kimliğine yönelik inkârcılığı, Kürt gençliğini farklı bir hat aramaya itmiştir. 1972’de Önder Apo’nun çıkışıyla birlikte ve 1978’de PKK’nin kuruluşu ile birlikte, gençlik Kürt özgürlük mücadelesinin devrimci bir çizgide gelişmesini sağlamıştır.
O dönemde Apocu gençlik, ağırlıklı olarak liseler, üniversiteler ve Kürt kentlerinde faaliyet göstermiştir. Propaganda, örgütlenme, kitleselleşme ve militanlaşma süreçlerinde öncü roller üstlenmiştir.
Apocu gençlik, başlangıçta Marksist-Leninist bir çizgi izlerken zamanla Önder Apo’nun geliştirdiği “demokratik konfederalizm” kuramı doğrultusunda yeni bir yönelime girmiştir. Bu ideoloji; devlet karşıtlığı, doğrudan demokrasi, kadın özgürlüğü ve ekolojik duyarlılık gibi ilkeler üzerine kuruludur.
Önder Apo’nun “Kürt sorununun çözümü demokratik cumhuriyettir” yaklaşımı, Apocu gençliğin mücadelesini sadece ulusal bağımsızlık değil, aynı zamanda halkların ortak özgürlüğü çerçevesinde yeniden tanımlamıştır. Gençlik artık sadece “direnen” değil, aynı zamanda “inşa eden” bir özneye dönüşmüştür.
1980 ve 90’lı yıllar, Kürt halkı için en şiddetli çatışmaların yaşandığı dönemdir. Bu süreçte Apocu gençlik, hem kırsalda hem de şehirlerde militan bir mücadele yürütmüş; üniversitelerde, mahallelerde ve serhildanlarda aktif rol almıştır. Ayrıca bu yıllarda gençlik PKK saflarına katılarak gerilla mücadelesinde yer almış, bu katılım Apocu gençliği sadece siyasal değil, aynı zamanda askeri bir güç olarak da tanımlamıştır.
2000’li yıllarda Önder Apo’ya karşı geliştirilen Uluslararası Komplo sonrası hareketin stratejisi değişmiş, gençlik yapıları da bu doğrultuda dönüşüme uğramıştır. Yurtsever Devrimci Gençlik Hareketi (YDGH) ve daha sonra Gençlik Meclisleri gibi yapılarla şehirlerde öz yönetim temelli direnişler örgütlenmiştir.
2015-2016 yıllarında Sur, Cizre, Nusaybin gibi kentlerde gerçekleşen “öz yönetim” direnişlerinde Apocu gençlik kitlesel bir seferberlik göstermiştir. Bu süreçte hem devletin yoğun işgal saldırıları hem de içsel stratejik tartışmalar gençlik hareketinin yeniden yapılandırılmasına yol açmıştır.
Apocu gençliğin en dikkat çeken yönlerinden biri, kadın özgürlükçü çizgisidir. Kadınlar, hem ideolojik olarak hem de pratik mücadelede öncü roller üstlenmiştir. “Jin jiyan Azadî” sloganı bu yönelimi sembolize ederken, genç kadın örgütleri (örneğin Jinên Ciwan ên Azad) sahada hem örgütleyici hem de dönüştürücü roller üstlenmiştir.
Önder Apo’nun “kadın özgürleşmeden toplum özgürleşemez” yaklaşımı Apocu gençliğin karakterini ve mücadele çizgisini de belirlemiştir.
Bugün Apocu gençlik, klasik mücadele biçimlerine ek olarak dijital medya, kültürel üretim, müzik, sinema ve yayıncılık gibi alanlarda da varlık göstermektedir. Özellikle dijital medya, hem Kürt gençlerinin örgütlenme alanı hem de propaganda aracı olarak yoğun biçimde kullanılmaktadır.
Diğer yandan gençlik, belediyeler, yerel meclisler ve kooperatif gibi kurumsal yapılarda yer alarak “alternatif yaşam” modellerini inşa etme sürecinde de rol üstlenmektedir.
Apocu gençlik, Türkiye ve Ortadoğu’daki Kürt özgürlük hareketinin değişen dinamiklerine uyum sağlayarak sürekli bir dönüşüm içinde olmuştur. Kimlik mücadelesiyle sınıf, cinsiyet ve çevre meselelerini harmanlayan bu gençlik hareketi, devlet baskısına rağmen yaşamı dönüştürmeye devam etmektedir. Bugün Apocu gençlik, yalnızca Kürt halkının değil, tüm bölge halklarının demokratik özgürlük mücadelesinde kilit bir özne olmayı sürdürmektedir.”
