HEWLER – Türk ordusunun ilk askeri saldırısı ‘Sıcak Takip Operasyonu’ ismi altında 1983’te düzenlendi. 1983’te Ankara ile Bağdat arasında Sınır Güvenliği ve İşbirliği Anlaşması imzalandı. Bağdat, bu anlaşmayla Türk ordusuna operasyon yetkisi verdi. Anlaşma çerçevesinde Türk ordusu, Irak (Güney Kürdistan) topraklarına 10 kilometre girme yetkisini elde etmiş oldu. Anlaşma sonrası PKK gerillalarına karşı ilk saldırı, 25 Mayıs 1983’te yapıldı. 7 bin kadar asker, sınırdan 5 kilometre kadar girdi. Öte yandan Irak ordusu da güneyde PKK kamplarına karşı saldırı düzenledi
Türk ordusunun ‘Sıcak Takip Operasyonu’nu, Ekim 1984’te ikinci operasyon izledi; PKK kampları hedef alındı. 12 Ağustos 1986’da ise üçüncü operasyon düzenlendi. PKK gerillalarının Çukurca Jandarma Karakolu’na düzenlediği eylemde 14 asker öldü.
Dördüncü operasyon, 4 Mart 1987’de gerçekleştirildi. Türk savaş uçakları, Güney Kürdistan’ın birçok alanını bombaladı. KDP, Türk ordusuna tepki göstereceğine PKK’yi hedef gösterdi. Türk devlet 1988-1991 yılları arasında ‘sınır ötesi operasyon’ düzenleyemedi. Çünkü Bağdat, 1988-1991 yılları arasında Türkiye’ye izin vermedi.
Başûr halkı, 1991’de Ranya’dan serhildan başlattı. Kısa süre içinde Behdinan’da Zaxo’ya, Soran bölgesinde Halepçe’ye kadar yayıldı. BAAS rejimi Başûr’un birçok bölgesinden çıkarıldı. ABD bölgeye Çekiç Güç adıyla güç konuşlandırdı. Başûrê Kurdistan’ın sınırlarını 36-42. Paralel olarak belirledi. Bu sınırlar içinde kalan bölge Irak’ın hava sahasına kapatıldı.
ABD, bu adımdan sonra 1992’de Başûrê Kurdistan Parlamentosu’nu KDP ve YNK’ye Washington’da kurdurdu. Parlamento’nun ilk ve tek kararı Kürt Özgürlük Hareketi’ne karşı savaş oldu. Bu kararla KDP ve YNK, Türk devleti ile anlaşarak Ekim 1992’de Kürt Özgürlük Hareketi’ne karşı ‘Sandviç operasyonu’ adıyla saldırı başlattı. Bu operasyon, Türk devletinin KDP ve Başûrlu güçleri yanına alarak Kürt Özgürlük Hareketi’ne saldırmasının başlangıcı oldu.
Bu saldırıdan sonra Mart 1995’te ‘Çelik operasyonu’ adıyla başka bir saldırı gerçekleştirildi. KDP, 1997’de Türk tankları ve zırhlı araçlarının önüne düşerek Haci Umran, Çoman, Qendil’de Pirdeşalê köyüne kadar işgalcilerle birlikte Kürt Özgürlük Hareketi gerillalarına saldırdı.
2007’de hava saldırıları yoğunlaştı. Son karadan operasyon Şubat 2008’de Zap’a yapıldı. Nisan 2018’den beri bu işgal saldırıları Bradost alanının Xakurkê, Şekif Dağı, Lolan Suyu ve çevresine yönelik devam ediyor.
TÜRK ÜSLERİNİN KURULMASI
Başûr Parlamentosu’nun kurulması ve ilk kararının PKK ile savaş olmasının ardından Ekim 1992’de PKK gerillalarına karşı başlatılan büyük saldırı, aynı zamanda işgalci Türk devletinin Başûrê Kurdistan’da üs kurma, işgal etme tarihi oldu. Büyük saldırıdan sonra Türk devleti, MİT birimleri ve gizli birlikler şeklinde Dihok, Zaxo çevresine yerleşti. Bu birimler birçok üs kurdu. Kurulan üsler ve oluşturulan karargahlar 1996’da resmileştirildi.
İLK ASKERİ ÜS SELAHADDÎN’DE
Türk basınına göre, Türk devletinin Güney Kürdistan’daki ilk askeri üssü 1994’te Hewlêr’e 25 km uzaklıkta bulunan Selahaddîn beldesinde kuruldu. Burada Türk özel timlerine ait bir birlik de bulunmakta. Asıl dikkat çekici olan nokta bu üslerin Mesud Barzani’nin beldesinde kurulmuş olmasıdır.
Türk ordusu, askeri birliklerini sonra Hewlêr, Zaxo, Dihok, Diyana, Batufa, Bamernê, Amêdiyê, Kanîmasî bölgelerine de yerleştirdi.
23 YILDA KURULAN ÜSLER
Türk ordusunun 23 yılda Güney Kürdistan’da açtığı askeri üsleri şunları:
* Batufa askeri üssü
* Kanîmasî (Girêbaruxê) askeri üssü
* Bamernê lojistik ve havaalanı askeri üssü
* Sinkê askeri üssü
* Bêgova (girê Biyê) askeri üssü
* Geliyê Zaxo askeri üssü
* Sîrê (Şêladizê) askeri üssü
* Sîrê (Şîrtê) askeri üssü
* Kupkê askeri üssü
* Berwarî’ye bağlı Qimrê askeri üssü
* Koxê Spî askeri üssü
* Deriyê Dawetiya askeri üssü
* Çiyayê Serzêrî askeri üssü
* Meqlub dağı eteklerindeki Zêlkan bölgesinde bulunan askeri üssü
* Başîqa (Bakûrê rojhilatê Musilê) askeri üssü
MİT MERKEZLERİ
Güney Kürdistan’da askeri üslerin yanı sıra MİT’e ait merkezler de açılmış durumda. Bunların çoğu Dihok’ta bulunuyor. Hewler, Zaxo ilçesine bağlı Batûfa kasabasında, Zaxo merkezde ve Dihok’ta MÎT’e ait merkezler bulunuyor.
İşgalca Türk devleti, bilinen Başûrê Kurdistan’daki üs bölgeleri dışında geçen seneden beri Bradost alanında birçok yeri işgal etti. Bradost alanında işgal ettiği yerler şunlar:
* Lêlikan
* Navmêrgan
* Xelkere
* Bilasinên
* Xelifan
* Geliyê Reş
* Araqa
* Xeme
* Bezinê
* Bênavok
* Çinaro
* Çiyayê Kitkin
* Reşmelê
* Şapanê
* Kanîreş
* Qongre
* Sosınê
Bu yerlere 28 Mayıs’ta başlatılan işgali derinleştirme saldırıları kapsamında Şekif Dağı, Xakurkê’nin Şehit Derviş Tepesi, Şehit Sarya Tepesi, Lolan Suyu çevresi de eklendi.
ÜSLERİNDEKİ GÜÇLER
İşgalci Türk devletinin Başûrê Kurdistan’da işgal ederek üs kurduğu alanlar ve bu üslerdeki güç, silah ve teçhizatlarına ilişkin de bazı bilgilere ulaşıldı. İşgalci Türk devletinin Diyana, Şaqlawa, Amediyê, Kanîmasî, Şêladizê ve Bamernê’de bulunan üsleri ve bu üslerde bulunan asker sayısı ile silah ve teçhizatları şöyle:
DİYANA ALANI
* Binpiştiyê üs bölgesi (Diyana ile Rewanduz yol güzergahı üzerindedir.)
* Herirê üs bölgesi. Bu üs bölgesinde helikopter pisti bulunmakla birlikte bu üs bölgesi keşif uçaklarının merkezi olarak kullanılıyor.
ŞAQLAWA ALANI
Peşmerge kışlalarının yanında 3-4 yerleri var.
AMEDİYÊ ALANI
Eski kaymakamlığın yanına 2 tank konulmuş, konulan bu tanklarla ilçe kontrol edilmeye çalışılıyor.
KANİMASİ, ŞÊLADİZÊ, BAMERNÊ
* Kanîmasî’de 1 taburluk güç var. Kanimasi, Şêladizê ve Bamernê’de 324 rütbeli asker; 50 adet tank, 70 adet Hammer; 98 adet top; 86 adet havan; 77 adet RPG-7; 90 adet civarında doçka; 47 adet askeri araç; 93 adet BKC; 22 adet ışıldak fırlatıcı; 13 adet obüs ve ağır top; 11 adet mayın tarama dedektörü; 54 adet uydu telefonu; 85 adet yer tespit cihazı; 12 yer tespit merkezi bulunuyor.
* Dihok’ta 13 resmi yerleri var. Dihok’ta KDP’nin, Ömer ismindeki istihbarat sorumlusu ve bu şahsa bağlı çalışan Faruk Beg adındaki kişiler, KDP adına TC yetkilileriyle ilişkidedirler. Dihok alanında 980 Türk askeri var.
* Dihok ve Zaxo arasında bulunan Batufa’da 91 rütbeli asker ve bunlara bağlı çevrede 240 piyade, 340 özel kuvvet elemanı bulunuyor.
* Bamernê, lojistik ve ikmal bölgesi olarak kullanılan bir merkez. Burada, 55 adet tank; 18 adet Hammer; 16 adet çeşitli çaplarda havan ve asker naklinde kullanılan 18 adet sivil otobüs bulunuyor.
* Zaxo’ya bağlı Qiredê nahiyesinde 414 asker; 6 adet tank; 15 adet RPG-7; 2 adet doçka; 2 adet Hammer; 11 adet top; 14 adet sivil otobüs; 11 adet Kanas ve 12 adet BKC bulunuyor.
* Batufa-Zaxo güzergahında Batufa’ya bağlı bir köyde (adı öğrenilememiş) 16 rütbeli asker ve 1 adet 120 mm’lik havan topu bulunuyor. Bu köy çok gizli tutuluyor.
* Dihok’un Ahmediyê ilçesinin çevresindeki hakim tepelerde, 75 asker; 6 adet tank; 3 adet doçka; 6 adet havan topu ve 4 adet Hammer var.
* Dihok’un Ahmediyê ilçesi Kubka tepesinde 130 asker ve 2 tank var.
* Girê Spî ve Deriyê Dawetiya’da 70 asker var.
* Serê Sêvê tepesinde 60 asker var.
* Geliyê Zaxo’da 34 asker var.
* Dihok’un Ahmediyê ilçe merkezinde 45 asker var.
Türk ordusu, Başûrê Kurdistan’da toplamda 10 binden fazla asker ve personel bulunduruyor.
BAŞÛR HALKININ TEPKİSİ
Uluslararası yasalara göre, bir devlet onay vermediği sürece başka bir devletin askeri gücü bu ülkenin sınırlarına geçemiyor. Türk devletinin askeri üsleri, Federe Kürdistan yönetiminin onayı ile kuruldu. Türk devletinin Başika’da bulunan askeri üssü gündeme geldiği zaman Federe Hükümet, Türk askerlerinin burada kendi bilgileri dahilinde bulunduğunu açıklamıştı.
Bu üslerde konuşlanan askerler, birçok kez halka ve bölgeye yönelik saldırılar gerçekleştirdi, yurttaşları kaçırdı ve katletti. Aynı zamanda her fırsatta Kürdistan Özgürlük Hareketi’ne karşı saldırılar gerçekleştirdi. Bölge halkı, bu güçlere karşı tepki vermekte ve bölgeyi terk etmelerini istemekte.
Irak hükümeti de defalarca Türk devletinin işgalci güçlerinin Irak’tan çıkmasını istedi. Aslında Federe Kürdistan Parlamentosu da 2005’te Türk güçlerinin çıkarılması için karar aldı. Ancak KDP, kararın yerine gelmesini engellediği gibi, Irak devletinin girişimlerini de engelledi.
Başûr halkı ise işgalci güçlerin topraklarını işgal etmesine çeşitli eylemlerle sürekli tepkisini gösterdi. Bu tepkilerden en belirgin olanı; Türk ordusunun 2008’deki Zap saldırısında, Amediyê ve Bamernê üslerindeki askerler tanklarla saldırı gerçekleştirmek isteyince halk etraflarını sararak kışlalarından çıkmalarına izin vermedi.
Diğer ve en önemli tepki ise Türk devletinin sivil katliamlarına karşı 25 Ocak’ta asayiş güçlerinin engellemelerine rağmen Dêralok’ta toplanarak yapılan eylemdi. Aynı gün halk Şêladizê’de bulanan Sîrê Askeri Üssü’ne doğru yürüyüşe geçti, askeri üsse girerek, askeri araçları ateşe verdi. Asayiş güçlerinin engellemelerine rağmen telleri aşıp, askeri üsse giren halk, Türk devletine olan öfkesini “Düşman düşman Erdoğan”, “Katil Erdoğan” sloganları atarak gösterdi. Binler, yıllardır Başûr’da işgalci konumda bulunan Türk askerlerinin çıkmasını istedi. Türk askerlerinin saldırısında 2 sivil katledilirken, 6 sivil ise yaralandı. Katledilenlerden biri çocuktu.
