Kürdistan’ın orduları
Kahrettiler barbarları
Vatan için öleceğiz
İstemeyiz Moğolları
HABER MERKEZİ– Tarih 1921 yılını gösterdiğin de Elişer ve Zarife Xanım öncülüğünde Koçgiri isyanı boy verir.
Birinci dünya savaşı hemen sonrası dağılan Osmanlı imparatorluğu egemenliğinde, yaşayan halkların kurtuluş mücadelesi eziyetlerle dolu, sancılı ve kanlı geçti. 1919 yılında İstanbul’da ki Kürt Teali Cemiyeti bağımsız bir Kürdistan kurulması için düğmeye basarken, Mustafa Kemal de İstanbul’dan Karadeniz’e açılarak Türk devletinin kurulması için start vermişti. Karşılıklı hamleler, taktikler ve çatışmalar iki yıl devam eder, daha doğrusu 1921 Haziran’ında Koçgiri isyanın kanla bastırılmasıyla son bulur. 6 Mart 1921’de patlayan Koçgiri halk hareketi, Dersim Kürtlerinin desteğinin ayaklanmayışı ,Amed , Eleziz, Meleti,Çewlig , Van ve diğer Kürt illerinde ortak isyan yaratılmaması, içlerindeki ihanetlerin olması ve Koçgiri Kürt halkının ağır kış koşullarında zayıf kalması gibi ana etmenler Kürtlerin ilk ciddi başkaldırısını yenilgiyle sonuçlandırdı.
Kürtlerin bağımsızlık isteği Mustafa kemal ve yandaşları tarafından bastırılmak , asimile edilmek istenmektedir. Mustafa Kemal’in Kürdü ,kürde kırdırma politikası burda da kendini göstermektedir. Elişer ve Zarife Xanım’ın ölümü de bir kürdün elinden olacaktır.
Mustafa Kemal ve arkadaşları Osmanlı Sultanlığını devirip etkisiz kılma sürecinde, Sevr Anlaşmasıyla öngörülen Özerk Kürdistan ilkelerine yakın söylemde bulunuyor, Kürtleri bu şekilde yanların da tutmaya çalışıyorlardı. Erzurum Kongresi Kürtlerin desteği ve katılımıyla gerçekleşiyor, Mustafa Kemal Kürt desteğiyle Dersim ,Amed, Eleziz, Erzurum ve Erzincan da örgütleme yapabiliyordu.
Mustafa Kemal Erzurum’dadır ve Sivas kongresine katılmak ister. Fakat kendisine ulaşan habere göre Sivas’a geçmesi için Dersim ve Koçgiri’yi geçebilmesi riskli ve tehlikelidir. Erzincan Alay komutanı Mustafa Kemal’in güvenliğini üstlenemiyordu. Koçgiri isyan lideri Elişer 100 kişilik silahlı grubuyla pusuda Mustafa Kemal’in gelmesini beklemekteydi. Koçgiri halk hareketi yöneticileri Mustafa Kemal’ın peşindeydiler. İşte tam bu sırada Mustafa Kemal, Dersim milletvekili olarak atadığı Diyap Ağa’dan yardım talep eder. Diyap ağa, Mustafa Kemal’in yardımına koşar. Kardeşi Haydar ağanın himayesinde 250 kişilik bir Dersim Kürt silahlı grubu eşliğinde Mustafa Kemal’e Sivas’a kadar refakat etmesini sağlar. Erzincan’dan Koçgiri’ye girerken Mustafa Kemal’in yolu kesilir. Koçgiri lideri Elişer’in Dersimli Kürt refakatçılarla karşılaşması bu planın uygulanmasını engellemişti. Elişer, ihanet etseler de bir başka Kürt grubuyla çatışmayı kabul etmeyecektir Elişer. Mustafa Kemal, Ankara’da yanında ayırmadığı Diyap Ağa’ları Lozan antlaşmasını imzalamaya kadar gönderir. Kürt ve Türklerin ortak devleti ve ortak meclisi 1924 anayasasıyla rafa kaldırılacaktı ve bir daha Kürtler ulus olarak kabul edi1920 Nisan’da Ankara’da bir parlamento toplanacaktı. Vaatlere göre bu parlamento seçimle oluşacak ve “Kürtlere Türklerin ortak meclisi” olacaktı. Fakat seçimler yaklaşınca Ankara adayları kendisi belirlemeye başladı. Sivas’ın ilçeleri olan Divriği, Zara, Refahiye, İmranlı ve Hafik bölgelerini kapsayan Koçgiri’nin etkin beylerinden, Hamidiye Paşası Mustafa Bey’in oğulları Haydar ile Alişan Bey, Ankara’ya çektikleri telgrafla milletvekillerinin atanmasına karşı çıktıklarını belirtiyorlardı.
Bunun üzerine Ankara Alişan Bey’e vekillik öneriyor veya memuriyette dilediği makamı seçme hakkı sunuyordu. Alişan Bey cevabında tepkisini kişisel değil sorunun Kürdistan davası olduğunu bildiriyordu.
Bu telgraflaşmalar sırasında Dersim’de Seyid Rıza sesini yükseltiyordu. Dersim’de meclis üyeliğine Mıço Ağa, Diyap Ağa ve Hasan Basri’nin atanmasına karşı çıkıyordu. Bu kişiliklerin özerk Kürdistan fikrinden uzak olduğunu belirtiyordu. Koçgiri’nin lideri Alişan Bey isteklerinde diretiyordu. Bunun üzerine bölgeye Ankara’dan “ikna etmek” amacıyla Binbaşı İzzet Bey ve sonrasında Şakir Bey atanıyordu. Resmi belgelere göre Şakir Bey Kürt ağaları Ermeniler gibi imha etmekle tehdit ediyor. Ve bunun üzerine halk tepki gösteriyor ve askerler ile karşı karşıya geliniyor, çatışmalar çıkıyordu.
Ankara’nın Korku Dolu Kanlı Saldırısı
Ankara bunun üzerine Topal Osman ve Sakallı Nurettin Paşa denen canilikleriyle isim yapmış komutanları bölgeye gönderiyordu.
Mustafa Kemal ve yandaşları Kürtleri katliamdan geçirecek çocuk , genç , yaşı demeden süngüleyecekir. Türk devleti tarihine bu kara harflerle yazacaktır. Mustafa Kemal ve yandaşları 70-80 köyü hedef alacak talan edecek , yakıp yıkacak,anakucağında ki çocukları öldürecek,kadıların ırzına geçecek korku hükümdarlığını sürdürecek vahşet ve kanla dolu bir tarih yazmıştır.
Elişer ve Zarife Xanım’a ihanet : Rayber ve Zeynel
Rayber Kopo (Qopo); Seyit Rıza’nın kardeşinin oğludur. TC yetkilileri kendisini satın almışlardır. Sürekli İstihbarat toplar ve TC’ye işbirlikçi Kürt yaratmaya çalışmıştır. Zeynel Top, Ali Ağanın oğludur. Seyit Rıza’nın koruması altında büyür. Aileye bağlıdır. Dersimliler tarafından TC güçlerine saldırılar düzenlenmiş Zeynel de bu saldırılarda yer almıştı. Rayber Kopo, Zeynel’in durumunu öğrenip onu korkutarak, çeşitli vaatlerde bulunarak ikna etmeye çalışmıştır. Zeynel’e “durumun ordu güçlerince biliniyor, bir şeyler yapmazsan seni af etmezler. Devlet Elişêr’in peşinde. O’nu ortadan kaldırırsak hem bol para, mal mülk alırız, hem de Dersim’in durumu da düzelir.“ diyerek ikna etmiştir. Rayber’in amacı Zeynel’in eliyle bu çifti ortadan kaldırmaktır. Böylelikle Abbasan aşiretiyle Seyit Rıza’nın da arası açılacaktır.
Ve sonuçta Zeynel’i ikna eder. Palaxine’deki mağaraya doğru yola koyulurlar. Mağaraya yaklaştıklarını gören Zarife kuşkulanır ve eşine “bu geliş hayra alamet değil, tedbirli olalım” diye uyarır. Ama Elişêr Efendi; “baksana hevalê önlerinde kirvemiz Zeynel var. İkrarımızdan nasıl fenalık beklersin” der ve hep birlikte konuklarını karşılamaya mağaranın önüne çıkarlar. Gelenler ateş etmeye başlar. İlk mermilerin hedefi Elişêr’dir. Mistoy Surê’nin Kurşunu Elişêr’i öldürür. Bu saldırı anında Zarife Xanım da Efendi’yi vurur. Misto’yla Zarife yerde birbirlerini vurmak için uğraşırlar. Zeynel mağaraya doğru yönelir, içeri girer. Elişêr’in yeğenini ve yerde Mistoy’la boğuşan Zarife’yi vurur. Bu ihanetin sonucunda Zeynel ve Rayber’in sonları ise bir ihanetçiye layık oldu. Zeynel devletle işbirliğinden vazgeçti, ancak Rayber göreve devam etti, buna rağmen 1938’de parasal anlaşmazlık sonucu devlet güçleri tarafından hem kendi hem oğulları öldürüldü.
Elişer’in yoldaşı , eşi : Zarife Xanım
Elişer’e ‘Hevalim’diye seslenen Zarife Elişer’in hem eşi hem de silah arkadaşı olmuş ve Kürdistan’nın ilk kadın gerillası olmuştur
Elişer ve Zarife’yi çok yakından tanıyan Seyid Rıza Zarife’den şöyle bahsetmektedir : “O aslan ki, kendi döneminde okuma yazma bilen, hem siyasi hem de askeri bir Kürt kızıydı. Çok sefer Alişêr, bir şey yapmadan önce onun düşüncesini sorar, fikrini alırdı. Ona sormadan karar vermezdi. Zarife savaşçıydı. Çok sayıda kadın da onunla birlikte savaştılar. Onlar da silahlıydı. Çarpışmalar başlamadan önce ondan silahlı eğitim aldılar.”
Zarife Kürt kadının teslimiyeti asla kabul etmeyeceğini , düşmana boyun eğmeyip düşmanlık yapanın ancak boynunu alacağını Kürdistan kadın tarihine yazmıştır.
Elişer’in kaleminden
Alişêr’in, Türkçe- Kürtçe karışımı ünlü „Koçgiri Türküsü“
Sesi gitti şarka garba
Bir ordu asker geldiler
Dayanamı bu darba
Dılo yeman yeman yeman
Çiyan gırto berf û duman
Me ra bişin Şah-i Merdan
Ew dermanê hemû derdan
Ovacığın aşireti
Zapteyledi memleketi
Geriden imdat gelmedi
Hozat çekmedi gayreti
Kürdistan’ın orduları
Kahrettiler barbarları
Vatan için öleceğiz
İstemeyiz Moğolları
Yemin edenler elmaya
Zülfikâr-ı Murteza’ya
Geriden teller çektiler
Biz uymayız eşkıyaya
