“Suriye iç savaşı ve sosyal medya ile birlikte cihadçılık büyük bir popülarite kazandı. Türkiye Cihadçı örgütler için önemli bir jeopolitik ve lojistik üs haline geldi. Bu döneme kadar marjinal olan selefi gruplar birdenbire büyük bir potansiyel kitle buldular”
HABER MERKEZİ – 2016’da yayınlanan bir rapora göre; Türkiye’de selefi taban 50.000 kişiye ulaştı. Geçmişte El Kaidenin küresel cihat ilanı sonrası görece dar ve zayıf ağları İstanbul, Gaziantep, Konya gibi şehirlerde örgütlenmişti. Örgütlenme başta yurt dışında eğitim almış olan selefi vaizler üzerinden dar bir çevrede yürütülüyordu. ABD’nin ‘Teröre Karşı Savaş’ politikasının yansıması olarak özellikle 2003’teki İstanbul HSBC ve sinagog saldırılarından sonra Türkiye El Kaidesi de baskı altına alındı.
Selefi vaizlerin genel politikası zaten İslamcı olan ancak bunu bir doktrine kavuşturmamış olan çevreleri radikalleştirmekti. Bu anlamda bazı kadrolar devşirseler de Tasavvuf İslamı karşısında büyük bir etkinlik gösteremedi. Ancak kendi mescitlerini kurmayı başardı. 2006’ya denk gelen bu dönemde Ebu Hanzala (Halis Bayancuk) ismi ön plana çıkmaya başlıyor. Ebu Hanzala Türkiye’deki El Kaide vaizlerinden en önemlisi haline geldi. Bu dönemde İstanbul, Konya ve Bingöl’de özel çalışmalar yürüttü. Böylece kendi cemaatini oluşturdu.
El Kaide-Ebu Hanzala ilişkisi aslında göründüğü kadar sorunsuz bir ilişki değil. Ebu Hanzala ile El Kaide arasında ‘halkların tekfir edilmesi’ konusunda bir anlaşmazlık var. Ebu Hanzala selefi İslam dışında kalan herkesi tekfir ediyor. El Kaide bu görüşü aşırı buluyor. Bu arada El Kaide’nin bağlantısız-az bağlantılı ve merkezsiz hücre sistemi dolayısıyla Ebu Hanzala rahatlıkla kendisi görüşlerine bağlı bir cemaat oluşturdu. El Kaideciler de bu mescitlere gidiyordu. Görünürde El Kaide’ye paralel davransa da, aslında kendini merkeze koydu.
Suriye iç savaşı ve sosyal medya ile birlikte cihadçılık büyük bir popülarite kazandı. Türkiye Cihadçı örgütler için önemli bir jeopolitik ve lojistik üs haline geldi. Bu döneme kadar marjinal olan selefi gruplar birdenbire büyük bir potansiyel kitle buldular. Başlangıçta IŞİD Suriye ve Irak’ta El Kaide’ye bağlı olsa da zaman içerisinde denk bir ilişki kurdu ve sonra ayrıldı. Suriye’de El Kaide’nin de katıldığı yabancı savaşçılara karşı başlatılan operasyonlar sonrası Türkiye’deki tüm önemli selefi vaizler IŞİD’i destekledi.
IŞİD için Türkiye Avrupa’ya açılan bir kapı ve önemli bir lojistik üstü. Örneğin İstanbul emiri ve vaiz Ebu Ubeyde (İlyas Aydın) 2014’te ses kaydına alınmış sohbetlerinde açıkça ‘İslam devletine hicret etmeme’ sebebini lojistik çalışmalar yürütmesine bağlıyor. Başta yabancı savaşçı temini olmak üzere her türlü lojistikte IŞİD Türkiye örgütü büyük bir rol oynadı. Bu arada İstanbul, Konya, Bingöl, Adıyaman, Gaziantep ve Ankara’dan büyük gruplar hilafetin ilanıyla beraber IŞİD’in kontrol ettiği bölgelere çoğunlukla ailece aktı.
En güçlü döneminde kimse IŞİD’in yenilmesini beklemiyordu. Diğer taraftan IŞİD’in Kürtlerle savaşı Türkler ve İslamcı Kürtler arasında Anti-PKK propagandası IŞİD’e katılımın en büyük sebeplerindendir. Bu arada IŞİD’in milliyetçiliğe tamamen kapalı olduğunu söylemek lazım. Türkiye IŞİD’i bu dönemde hala yaşadığını kanıtlamak için görünmeye başladı. İstanbul’da kitlesel bayram namazı kılındı. Ancak beklediği gibi olmadı. Pek çok metropol mahallede o dönem silahla yeni tanışan Kürt gençliği IŞİD’i sıkıştırdı. IŞİD yeraltına dönmek zorunda kaldı.
Bu arada Kobani savaşı başladı. Kendinden emin IŞİD çok büyük bir askeri ve siyasi yenilgiye uğradı. Uçaklar ve diğer yüksek teknoloji savaşa dahil olarak IŞİD’in yenilgisini başlattı. Türkiye’de devlet uluslararası baskıyla IŞİD’e karşı kısmen sertleşmek zorunda kaldı.
Bu dönemde IŞİD topraklarının savunulması için hicret çağrısını yineledi. Türkiye’deki IŞİDçilerin bazıları (özellikle Ebu Hanzala’nın Cemaati) bu çağrıya uymadı. Bunun üzerine karşılıklı tehditler ve tekfir etmeler başladı. Ebu Hanzala IŞİDçileri kendi mescitlerinden kovdu. Hapisten kısa sürede bırakıldıktan sonra ‘Hicret’ eden Ebu Ubeyde Rakka’dan yayınladığı ses kaydında eskiden hocam dediği Ebu Hanzala ve cemaatini sert sözlerle cihada cesaret edememek ve cemaatçilik oynamakla eleştirdi. Zamanla IŞİD Türkiye sınırını kaybetti.
Bu zamandan sonra Türkiye’deki IŞİD’in yer altına çekildiğini tahmin ediyoruz. Esir alınan IŞİD’çilerin tamamı uzun bir dönem Türkiye sınırında hareket özgürlüğüne sahip olduklarını söylüyorlar. IŞİD’in Türkiye’ye karşı eylemsizliği de ateşkesi kanıtlıyor. Bir saldırı haricinde IŞİD’in Türkiye sınırlarında tüm saldırıları Kürtleri ve turistleri hedeflemiştir. Türkiye’deki düzinelerce hücresine rağmen tağut gördükleri devletle direkt çatışma anlamına gelecek tek bir saldırı yoktur. Yakalanan IŞİDçiler büyük cezalar almamıştır.
Ebu Ubeyde (İlyas Aydın) 2017 yılında son kez Rakka’daki kadınlar dahil Türklere savaşa katılmaları için sesleniyor. Ses kaydında üst düzey bir panik ve umutsuzluk anlaşılıyor. IŞİD’in elinden şehirleri teker teker alan YPG güçlerine karşı direnmenin zor olduğunu belirtiyor. IŞİD’e Hacettepeli abisi Bengi İ. ile katılıp Baghuz’da yakalanan Dilşad İ. herkesi çok şaşırtmışsa da bu ilk değil. Daha önce de pek çok ODTÜ’lü IŞİD’e katılmıştı. Bunlardan Raşit Tuğral idealist ve eğitimli muhacirlere rağmen ortamın ve şartların çok kötü olduğunu yazmıştı.
Bu arada IŞİD’e katılanların neredeyse tamamı diğer cemaatlerden devşirilmiş kimselerdir. Örneğin Fatih doğumlu Ebu Ubeyde ve Sincan doğumlu Raşit Tuğral eski nurcudur. Pek çok savaşçı devşirdiği Ankara Hacıbayram mahallesine IŞİD bölgedeki cemaatçiliği kullanarak sızmıştır. Kitabevleri, çay evleri ve mescitler kullanılarak örgütlenme yapan IŞİD Suriye ve Irak’taki yenilgisi ardından Türkiye’de de yeraltına çekilmiştir. Sosyal medya haricinde bir etkinliği ya da öne çıkan bir vaizi görülmemektedir. Suriye ve Irak’ta çoğu öldürülmüştür.
IŞİDçilerin çoğu Rakka ve Musul operasyonuyla beraber eskiden açık olan tüm yolların kapandığını ve mahsur kaldıklarını söylüyorlar. İçeriden çıkmak oldukça riskli ve zordu. Birçok IŞİD’li cesedi bütünlüğünü yitirmiş ve tanınmaz hale gelmiş, kimilerine hiç ulaşılamamış.
Örgütün sicil kayıtları çoğunlukla yok edilmiş. Dolayısıyla çoğunun öldüğü düşünülse de Türkiye’den giden bazı IŞİD’çilerin akıbeti hakkında bir bilgi yok. Örgütün İstanbul sorumlusu Ebu Ubeyde (İlyas Aydın) bunlardan birisidir. Ebu Ubeyde Türkiye’deki IŞİD ağlarının çözülebilmesi için önemli bir kişi. IŞİD bu kişiyi cepheden uzak tutuyor. Kuşatma sırasında Rakka’da olduğu biliniyor. Kimileri YPG’ye kimileri ise kaçakçılar eliyle Türkiye sınırında ailesiyle beraber karakola teslim olduğunu bildiriyor.
Sonuç olarak IŞİD’in devlet projesindeki yenilgisi geleneksel örgütlenme yöntemlerini değiştirmesine neden olmuştur. Örgütün Suriye, Irak ve Afrika’da etkinlik göstermeye ihtiyacı var. Türkiye defteri hedef kitlesini diğer gruplara kaptırmasıyla şimdilik kapanmış görünüyor.
ENGİN CUDÎ
