HABER MERKEZİ –
Yazar: Aaish Baloch
“Doğal kaynaklar ve kültürel miras açısından zengin bir bölge olan Belucistan, uzun süredir özerklik ve kendi kaderini tayin hakkı için mücadele ediyor. Pakistan, İran ve Afganistan arasında bölünmüş olan Beluci halkı, sömürge mirasına dayanan karmaşık bir tarihsel şikayetler ve çağdaş zorluklar ağıyla karşı karşıyadır. Her devlet Belucistan’a kendi siyasi merceğinden bakıyor ve bu da ulusal sınırları aşan çeşitli ama birbirine bağlı bir bağımsızlık mücadelesine yol açıyor. Bu makale, Beluci mücadelesini bu üç bağlamda analiz etmeyi ve kurtuluş arayışlarını şekillendiren sosyo-politik dinamikleri incelemeyi amaçlamaktadır. Belucilerin karşılaştığı tarihsel adaletsizlikleri, ekonomik sömürüyü ve kültürel baskıyı keşfederek, modern sömürgeciliğe karşı devam eden mücadelelerini tanımlayan direnci ve birliği daha iyi anlayabiliriz.
Pakistan’da Beluci Mücadelesi
Pakistan’daki Beluci bağımsızlık mücadelesi, tarihi şikayetlere ve devam eden baskıya derinden kök salmıştır. Pakistan’ın 1948’de Belucistan’ı ilhak etmesinin ardından, Beluci halkı sömürgeci bir boyunduruk durumuna itildi. Pakistan hükümetinin Belucistan’ı sömürülecek kaynak açısından zengin bir bölge olarak ısrarla görmesi, Beluci nüfusu arasında öfkeyi körükledi.
Devletin askeri yaklaşımı, Belucistan’ı, muhalefetin acımasız bir güçle karşılandığı, yoğun bir şekilde izlenen bir bölgeye dönüştürdü. Kötü şöhretli “öldür ve boşalt” politikası, Beluci seslerini bastırmayı amaçlayan devlet destekli şiddetin boyutunun altını çiziyor. Bu politika sadece aktif direnişi ortadan kaldırmaya değil, aynı zamanda topluluk içinde korku aşılamaya ve böylece her türlü muhalefeti caydırmaya hizmet eder.
Ekonomik olarak, Belucistan’ın kaynakları – mineraller, petrol ve gaz – Pencap ve Sind’in siyasi ve ekonomik seçkinlerine fayda sağlamak için hortumlanıyor ve Beluci halkını yoksulluk ve az gelişmişlik içinde bırakıyor. Bu ekonomik marjinalleşme, yerel nüfusun kendi kaynaklarının faydalarından mahrum bırakıldığı dünyanın diğer bölgelerinde gözlemlenen sömürgeci çıkarma uygulamalarını yansıtıyor.
Beluci direniş mücadelesi, özerklik mücadelesinde önemli bir değişimi yansıtan, karşı karşıya kalınan sistemik baskı ve marjinalleşmeye karşı belirgin bir yanıt olarak silahlı mücadeleyi içerecek şekilde gelişti. Silahlı mücadele, saha siyasetinin alanının daralması ve barışçıl yolların devlet baskısıyla engellendiği algısı nedeniyle uygulanabilir bir seçenek olarak ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda, siyasi aktivizm, hem ulusal hem de uluslararası platformlarda Beluci haklarının farkındalığını artırmada ve savunmada çok önemli bir rol oynayarak direnişin hayati bir yönü olmaya devam ediyor. Silahlı mücadele ve siyasi aktivizm arasındaki etkileşim, Beluci mücadelesinin karmaşıklığını gösteriyor ve hem çatışma hem de müzakere yoluyla adalet aramanın ikiliğiyle boğuşan bir toplumu ortaya koyuyor. Bununla birlikte, Beluci hareketinin militarizasyonu, küresel sahnedeki tasvirini karmaşıklaştırıyor ve çoğu zaman meşru bağımsızlık özlemlerini terörizm algılarıyla birleştiren yanlış anlamalara yol açıyor. Bu çatışma cilasının altında, Belucilerin dünyadaki hak ettikleri yeri uzun süredir inkar eden sömürgeci sömürü yapılarını ortadan kaldırmaya çalıştıkları için adalet ve tanınma için derin bir arzu yatıyor.
İran’da Beluci Mücadelesi
İran’da Beluci halkı, sosyo-ekonomik ihmal ve kültürel baskıyla karşı karşıya kaldıkları Sistan ve Belucistan eyaletinde yaşıyor. İran devletinin Belucilere yönelik politikaları, tarihsel olarak ayrımcılık ve onları baskın Pers kültürüne asimile etme çabalarıyla karakterize edilmiştir. Bu marjinalleşme, Beluci dilinin kullanımına ilişkin kısıtlamalar ve altyapı ve eğitime yatırım eksikliği de dahil olmak üzere çeşitli biçimlerde kendini göstermektedir.
İran hükümetinin Beluci aktivizmine tepkisi genellikle şiddetli oluyor. Beluci haklarını savunan aktivistler keyfi tutuklamalar, işkence ve idamla karşı karşıya kalıyor ve bu da bölgedeki sosyo-politik iklimi daha da kötüleştiriyor. Siyasi temsil eksikliği ve Beluci ile İran devleti arasında anlamlı bir diyalog olmaması, hoşnutsuzluğu körüklüyor ve birçok kişiyi radikalleşmeye itiyor.
Bu zorluklara rağmen, İran’daki Beluciler direnmeye devam ediyor. Mücadeleleri, kültürel tanınma ve sosyo-ekonomik eşitlik arayışı ile karakterizedir. Temel hakları talep ederken benzersiz kimliklerini koruma arzusu, etnik köken, milliyetçilik ve ekonomik adalet konularını iç içe geçiren mücadelelerinin karmaşıklığını vurgulamaktadır. Tamamen bağımsızlık ve dekolonizasyon mücadelesi geriye kalan tek seçenektir.
Afganistan’da Beluci Mücadelesi
Afganistan’da, Beluciler öncelikle güneybatıdaki Nimroz ve Helmand illerinde yoğunlaşmıştır. Tarihsel olarak, Afgan devleti diğer etnik gruplara öncelik vermiş, Belucileri marjinalleştirmiş ve yeterince temsil edilmemiştir. Eğitim, sağlık ve altyapı gelişimine sınırlı erişimleri ile sosyo-ekonomik koşulları korkunç.
Afganistan’daki mücadele, Pakistan ve İran’a kıyasla yaklaşımında farklılık göstermektedir. Daha fazla tanınma ve haklar için çağrılar yapılırken, Beluci direnişi daha az militarize olmuş durumda. Afganistan’daki sosyo-politik ortam, çeşitli etnik gruplar arasındaki iç bölünmeler genellikle kötü durumlarını gölgede bıraktığı için Beluci mücadelesini karmaşıklaştırıyor. Bununla birlikte, Beluciler kimliklerini savunmaya ve tanınmayı talep etmeye devam ediyorlar ve genel olarak kendi egemenliklerini arıyorlar.
Belucistan’ın Pakistan, İran ve Afganistan’daki farklı siyasi bağlamlarına rağmen, bağımsızlık mücadelelerinde birkaç ortak nokta ortaya çıkıyor. Bu hareketin özünde, tarihsel şikayetlerden ve devam eden sömürgeci uygulamalardan kaynaklanan derin bir adaletsizlik duygusu var. Her üç eyaletteki Beluci halkı, kendi kaderini tayin hakkı, kültürel koruma ve ekonomik eşitlik için ortak bir özlemi paylaşıyor.
Uluslararası toplumun Beluci mücadelesine tepkisi sık sık susturuldu ve bu da onların kötü durumunun devam etmesine katkıda bulundu. Bağımsızlık hareketlerinin meşruiyetini tanımak, adalet ve insan hakları arayışlarını desteklemek için çok önemlidir. Bu tanınmaya, baskıcı devletleri sömürgeci uygulamalarından sorumlu tutma taahhüdü eşlik etmelidir.
Beluci bağımsızlık mücadelesi, sömürgeciliğe karşı ve kendi kaderini tayin hakkı için daha geniş bir mücadeleyi somutlaştırarak ulusal sınırları aşıyor. Pakistan, İran ve Afganistan’daki mücadelelerinin karmaşıklığı, şikayetlerinin ve özlemlerinin incelikli bir şekilde anlaşılmasına duyulan ihtiyacın altını çiziyor. Beluciler baskıya direnmeye ve kimliklerini savunmaya devam ettikçe, sömürgecilikten özgür bir gelecek umudu hareketleri için güçlü bir motivasyon kaynağı olmaya devam ediyor.
Dekolonizasyona giden yol zorluklarla doludur, ancak Beluci halkının davalarına olan sarsılmaz bağlılığı, topraklarını, kaynaklarını ve bağımsız bir ulus olarak kimliklerini geri alabilecekleri bir gelecek için bir umut ışığı sunuyor.”
