NAVENDA NÛÇEYAN-
Lîstikvanek futbolê dê 3-5-7 mîlyon Dolar/Euro werbigire, di vîlayekê de jiyanek luks bijî, û Ahmet, Mehmet, Ayşe, Fatma, yên ku birçî ne û di dayîna fatûreyên ceyran û avê de zehmetiyê dikişînin, dê tribunan tijî bikin û xezîneyên klûbên werzîşê tijî bikin. Ev rêya qezenckirina milyaran pereyan e. Bi gotineke din ev yek firotina futbolê ye û bazirganiya werzîşê ye.
Kemal SOBE Nivîsand…
Bi pêşketina kapîtalîzmê re, her tişt bûye meta û ji karanînê re hatiye vekirin. Her tiştê ku dike pere, ketiye bazarê û cîhan veguheriye cihekî kirîn û firotinê, bi gotineke din, bûye bazarek. Mirov bi hertim tiştan dikirin û difiroşin. Bi gotineke din, her ku pere û meta biqîmet dibin, mirov bêqîmet bûne. Her kes gorên hev dikole, hevdu dixe erdê, ketina yekî rabûna yê din e. Kêm maye hewaya ku em dikişînin jî bixin şûşeyekê û bi pereyan bifiroşin.
Di kapîtalîzmê de, her tişt xwedî bihayekî ye. Nirxa mirovekî li gorî pere û milkê wî hatiye hesabkirin. Bi gotineke din, heke milyonek lîreya te hebe, tu milyonek lîreyî mirovekî, heke pêncî milyarek te hebe, tu pêncî milyarek mirovekî, lê heke pereyê te tune be, ew te wekî mirovekî nabînin, ew te wekî barekî ji bo jiyan û civakê dibînin, û ew heta difikirin ku divê tu tunebî. Ji ber ku pere, milk, statu û meqam jiyan bi xwe ne, yên ku ne xwediyên wan in nayên qebûlkirin ku hebin û bijîn. Ji ber ku madî jiyanê diyar dike, yên ku mal û milkên wan ên madî tune ne di jiyanê de têne qebûlkirin. Gihiştiye wê astê ku pere û milk bûne bikaranîna mirovan û mirovan cewhera xwe ya mirovbûnê winda kirine. Mirov bûne sermayeyek ku tê bikar anîn. Bi gotineke din, em behsa rastiya mirovan dikin ku ji hêla kapîtalîzmê ve bûne meta. FUTBOL, çalakiyek werzîşî û lîstikek futbolê ye û bûye amûrek tirsnak a qezenckirinê. Hebûna bi mîlyonan kesan ku bi zikên vala û bêrîkên qulkirî tribunan tijî dikin, yên ku li quncikên qehweyan li ser maç/futbolê nîqaş dikin û ji bo tîma ku ew piştgirî dikin şer dikin, dibe sîgortaya mal û milkê kapîtalîzmê.
Lîstikvanek futbolê dê 3-5-7 mîlyon Dolar/Euro werbigire, di vîlayekê de jiyanek luks bijî, û Ahmet, Mehmet, Ayşe, Fatma, yên ku birçî ne û di dayîna fatûreyên ceyran û avê de zehmetiyê dikişînin, dê tribunan tijî bikin û xezîneyên klûbên werzîşê tijî bikin. Ev rêya qezenckirina milyaran pereyan e. Bi gotineke din ev yek firotina futbolê ye û bazirganiya werzîşê ye. Werzîş wekî çalakiyek civak ye, lê xala bazarkirina vê yekê û qezenckirina pereyek pir zêde çi ye? Ger mûçeya herî kêm ji lîstikvanek futbolê re were dayîn, gelo ew ê futbolê bilîze? Her roj feqîrbûn zêde dibe, kes li dijî vê yekê dernakeve, ew tenê gilî dikin. Kes li ser pirsgirêkên rastîn ên welat naaxive an nîqaş nake, lê nîqaşên li ser maç û futbolê pir zêde ne. Lîstina û qezenckirina futbolê wekî ku ew serbilindiya welatekî be tê nîşandan.
FUTBOL, ku lîstikek qezenca bazirganî ye, nikare bibe serbilindiya welatekî, di rewşa herî baş de, rastiyek heye ku werzîşek hêsan û aktîvîteyekî topê wekî pirsgirêkek pir girîng a welêt ji civakê re tê pêşkêş kirin û hişê civakê pê benc dike. Kapîtalîzm hemî nirxên civakî bikar tîne. FUTBOL, ku lîstikek sade ya goka linga ye, yek ji wan e. Ger futbol serbilindiya welatekî be, çima ketina tribunan belaş nîne?
Min şaş fêm nekin, ez ne li dijî werzîş û maçan im, ez li dijî bazirganîkirina van im. Mirov futbolê wekî çalakiyek civakî û şahiyê dilîzin, ew her werzîşê dikin, lê veguherandina vê yekê bo çavkaniyek qezenc/pereyan neexlaqî ye. Ya din, feydeya gogek futbolê ku diçe qaleyê ji bo welat û civakê çi ye û bi vê yekê çi tê bidestxistin? Ger kesek neçe trîbunan, maçê temaşe neke û li ser maçê nîqaş neke, hemî tîmên futbolê dê di sê mehan de werin girtin. Ji ber ku armanca tîmên futbolê firotina futbolê bi pereyan û qezenckirina pereyan e. Di vê de qezenc heye, ji ber vê yekê ew dikin.
Yek ji amûrên îstismarkirinê yên kapîtalîzmê futbol e. Topê lêde û pere bistîne. Ya ecêb ew e ku mirov çawa ji temaşekirina gogek ku tê avêtin golê kêfê digirin. Hûn nikarin bibînin ku dewlemend diçin stadyûman û maçê temaşe dikin, ew li malê jî temaşe nakin. Ew dihêlin ku feqîr vê yekê temaşe bikin û bi pereyên xwe bi awayekî xweş bijîn. Football bi Îngilîzî tê wateya goka lingan. Ger ew kesên ku di dayîna kirêya xwe de zehmetiyê dikişînin li ser futbolê nîqaş bikin û ji bo temaşekirina wê pere bidin, ev tê vê wateyê ku mejiyê wan hatiye şuştin. Li taxa xwe tîmek biafirînin û ji bo kêfê bilîzin. Pere dayîn ji bo temaşekirinê çawa ye? Ger futbol ji bo civak û welêt girîng bûya, ew ê li ser rûpelên pêşîn ên rojnameyan bûya, ew ê li pêşiya nûçeyan bihata pêşkêş kirin. Ew di dawiya nûçeyan û rûpela dawîn a rojnameyan de ye. Ji ber ku ew tê bazirganî kirin.
